W polskich przepisach prawa handlowego wyróżnia się spółki osobowe oraz spółki kapitałowe. Do tej drugiej kategorii zalicza się spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną a od kilku lat także prostą spółkę akcyjną. W przypadki tej kategorii podmiotów, ich bieżąca działalność prowadzona jest przez Zarząd, który jest obligatoryjnym organem spółek kapitałowych, jak również może być prowadzona przez prokurenta, które jest szczególnego rodzaju pełnomocnikiem.
Zarówno Członkiem Zarządu, jak i prokurentem mogą być tylko osoby fizyczne, co odróżnia spółki kapitałowe od spółek osobowych, w których wspólnikiem reprezentującym i prowadzącym sprawy spółki może być podmiot inny niż osoba fizyczna. Członkowie Zarządu i prokurenci w spółkach kapitałowych mogą pobierać wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji, przy czym nie jest to obligatoryjne i zależy od tytułu, na podstawie którego funkcja jest pełniona.
Podstawa do pełnienia funkcji Członka Zarządu oraz prokurenta
Podstawą taką jest powołanie przez Zgromadzenie Wspólników (w przypadku Zarządu) lub Zarządu (w przypadku prokurenta) i stanowi stosunek korporacyjny pomiędzy spółką a Członkiem Zarządu lub prokurentem. Powołanie może być jedyną podstawą do pełnienia funkcji. Dodatkowo w zakresie pełnienia funkcji pomiędzy spółką a Członkiem Zarządu lub prokurentem może zostać zawarta umowa o pracę, lub umowa cywilnoprawna (umowa zlecenie lub tzw. kontrakt menadżerski).
Obowiązujące przepisy prawa handlowego i prywatnego nie zabraniają pełnienia funkcji Członka Zarządu lub prokurenta w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Jednak z uwagi na obostrzenia wynikające z przepisów podatkowych, w praktyce takie rozwiązanie jest niepożądane.
W zależności od podstawy, w oparciu o którą pełniona miałaby być funkcja Członka Zarządu lub prokurenta, w nieco inny sposób będą kształtować się skutki podatkowo – składkowe otrzymywanego wynagrodzenia. Dla celów niniejszego wpisu przeanalizowane zostaną stosunek pracy, umowa cywilnoprawna oraz powołanie.
Sposób i forma opodatkowania
Niezależnie od podstawy pełnienia funkcji Członka Zarządu oraz prokurenta wskazać należy, że wspólny jest sposób i forma opodatkowania oraz obowiązkowe podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wynagrodzenie Członka Zarządu i prokurenta podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych (skala podatkowa) oraz obciążone jest 9% stawką składki zdrowotnej.
Umowa o pracę
W przypadku gdy Członek Zarządu lub prokurent zawarł ze spółką umowę o pracę, jego wynagrodzenie stanowi przychód ze stosunku pracy (art. 12 ustawy o PIT). Oznacza to, że spółka wypłacająca wynagrodzenie pełni funkcję płatnika, a więc pobiera zaliczkę na podatek dochodowy. Obliczając kwotę zaliczki, spółka uwzględnia zarówno kwotę wolną (obecnie 30.000,00 zł) oraz zryczałtowane koszty uzyskania przychodu (250,00 zł lub 300,00 zł).
Umowa cywilnoprawna
Jeśli Członek Zarządu lub prokurent zawarł ze spółką umowę cywilnoprawną, to wynagrodzenie zaliczać się będzie do przychodów z działalności wykonywanej osobiście (art. 13 ustawy o PIT). Także i w tym przypadku spółka wypłacająca wynagrodzenie jest płatnikiem zaliczki na podatek dochodowy. W tym przypadku obliczając kwotę zaliczki, spółka uwzględnia również kwotę wolną od podatku oraz zryczałtowane koszty uzyskania przychodu, które wynoszą 20% (w przypadku umowy zlecenia) bądź też 250,00 zł lub 300,00 zł (w przypadku kontraktu menadżerskiego).
Powołanie
Jeśli Członek Zarządu lub prokurent pełni swoją funkcję wyłączenie na podstawie stosunku powołania, otrzymywane wynagrodzenie stanowić będzie też przychód z działalności wykonywanej osobiście (art. 13 ustawy o PIT). W związku z tym spółka wypłacając wynagrodzenie pełni funkcję płatnika i powinna uwzględnić kwotę wolną o podatku oraz zryczałtowane koszty uzyskania przychodu (250,00 zł lub 300,00 zł).
W przypadku prokurenta, wynagrodzenie wypłacane na podstawie powołania zaliczać się będzie do przychodów z innych źródeł (art. 20 ustawy o PIT). W tym przypadku spółka nie pełni funkcji płatnika, a więc obowiązek rozliczenia i zapłaty podatku spoczywa osobiście na prokurencie. Obowiązek ten wystąpi dopiero po zakończeniu roku, brak jest obowiązku uiszczania zaliczek samodzielnie w trakcie roku.
Ubezpieczenia społeczne
Stosunek pracy stanowi obligatoryjny tytuł do objęcia ubezpieczeniem społecznym, niezależnie od tego, czy Członek Zarządu lub prokurent ma inny tytuł do ubezpieczenia, np. z tytułu prowadzonej odrębnie działalności gospodarczej. Wobec tego w każdym przypadku zawarcia przez Członka Zarządu lub prokurenta umowy o pracę będzie on podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.
W przypadku zawarcia umowy cywilnoprawnej (umowa zlecenie lub kontrakt menadżerski), co do zasady, również jest to tytuł do objęcia obowiązkiem ubezpieczeniami społecznymi. Niemniej z przypadku gdy Członek Zarządu lub prokurent ma inny tytuł do ubezpieczeń (np. umowa o pracę czy też samodzielnie prowadzona działalność gospodarcza) występuje tzw. zbieg tytułów do ubezpieczenia społecznego - w takim przypadku obowiązkowo podlega się ubezpieczeniu tylko z jednego tytułu.
Ostatnią podstawą pełnienia funkcji Członka Zarządu lub prokurenta jest stosunek powołania. W tym przypadku niezależnie od posiadania innego tytułu do ubezpieczeń, zarówno dla Członka Zarządu, jak i dla prokurenta pełnienie funkcji w oparciu o powołanie nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym.
Tak jak wskazaliśmy we wstępie wpisu, niezależnie od podstawy, na której pełniona jest funkcja Członka Zarządu lub prokurenta, obecnie pobieranie wynagrodzenia stanowi obowiązkowy tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. W tym zakresie nowelizacja przepisów obowiązująca od 1 stycznia 2022 r. (tzw. „Polski Ład”) objął osoby pełniące funkcję Członka Zarządu lub prokurenta na podstawie powołania obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, dotychczas bowiem, tytuł ten wyłączony był z obowiązku uiszczania składki zdrowotnej.
Commentaires