Leasing jest jednym z podstawowych narzędzi finansowych, które pozwala firmom na pozyskanie dóbr bez konieczności angażowania dużych środków własnych. W zależności od konstrukcji umowy leasingowej, może ona być klasyfikowana jako leasing operacyjny lub finansowy, co ma istotne znaczenie dla sposobu, w jaki transakcja jest ujmowana w bilansie przedsiębiorstwa. Zrozumienie tych różnic jest szczególnie ważne w świetle obowiązujących standardów rachunkowości, takich jak IFRS 16, które zmieniają sposób raportowania leasingów operacyjnych w sprawozdaniach finansowych.
Leasing operacyjny i finansowy - definicje
Leasing operacyjny- to forma leasingu, w której leasingodawca pozostaje właścicielem przedmiotu leasingu przez cały okres trwania umowy. Leasingobiorca korzysta z przedmiotu leasingu (np. maszyny, pojazdu, nieruchomości) przez określony czas, ale nie przejmuje na siebie ryzyka związanego z jego utratą wartości. Umowa leasingowa w tej formie przewiduje możliwość zwrócenia przedmiotu po zakończeniu okresu leasingu. Często wybierany przez firmy, które chcą korzystać z przedmiotów leasingu i nie planują ich wykupu.
Leasing finansowy- to z kolei taki rodzaj leasingu, w którym ryzyko i korzyści związane z przedmiotem leasingu przechodzą na leasingobiorcę. Celem umowy jest umożliwienie leasingobiorcy wykupu przedmiotu po zakończeniu umowy. W leasingu finansowym leasingobiorca de facto staje się właścicielem przedmiotu, choć formalnie pozostaje on własnością leasingodawcy do momentu wykupu. Wybierany w przypadku długoterminowego korzystania i planów przejęcia przedmiotu na własność.
Księgowanie
Leasing operacyjny:
Kosztem są comiesięczne raty leasingowe (ujęte w kosztach operacyjnych). Przedmiot leasingu nie jest księgowany jako środek trwały w księgach leasingobiorcy.
Leasing finansowy:
Leasingobiorca ujmuje przedmiot jako środek trwały w swoich księgach i dokonuje jego amortyzacji.
Raty leasingowe dzielą się na część kapitałową (zmniejszającą zobowiązanie) i odsetkową (ujętą w kosztach).
Opcja wykupu
Leasing operacyjny: Leasingobiorca ma możliwość wykupu przedmiotu po zakończeniu umowy, ale nie jest to obligatoryjne.
Leasing finansowy: Przedmiot leasingu zazwyczaj przechodzi na własność leasingobiorcy po zakończeniu umowy (często za symboliczną kwotę wykupu).
Zmiany w standardach rachunkowości – IFRS 16
Wprowadzenie Międzynarodowego Standardu Rachunkowości IFRS 16 w 2019 roku znacząco zmieniło sposób raportowania leasingów, w tym leasingu operacyjnego. Dotychczas leasing operacyjny nie był ujmowany w bilansie leasingobiorcy (tzw. off-balance), co oznaczało, że leasingodawca pozostawał właścicielem przedmiotu leasingu, a leasingobiorca jedynie ujmował wydatki operacyjne z tytułu opłat leasingowych w rachunku zysków i strat. Zgodnie z nowymi przepisami, leasing operacyjny musi być teraz ujmowany w bilansie leasingobiorcy. Oznacza to, że przedsiębiorstwa muszą wykazać w bilansie aktywa z tytułu „prawa do użytkowania” przedmiotu leasingu oraz zobowiązania z tytułu leasingu. Zmiana ta dotyczy zarówno leasingów krótkoterminowych, jak i długoterminowych, z wyjątkiem kilku szczególnych przypadków, takich jak leasingi na krótki okres (poniżej 12 miesięcy) lub dotyczące przedmiotów o niskiej wartości.
Leasing operacyjny jest prezentowany w bilansie, to wciąż można spotkać przypadki, w których leasing operacyjny, mimo formalnej klasyfikacji, może zostać uznany za leasing finansowy.
Kiedy leasing operacyjny jest klasyfikowany jako finansowy?
Pomiędzy leasingiem operacyjnym a finansowym istnieje szereg cech, które decydują o sposobie klasyfikacji danej transakcji w świetle rachunkowości. Istnieje kilka kryteriów, które mogą sprawić, że leasing operacyjny zostanie zakwalifikowany jako leasing finansowy.
Kluczowe z nich to:
Przeniesienie przedmiotu leasingu : Jeżeli umowa leasingowa przenosi na leasingobiorcę niemal wszystkie istotne ryzyka i korzyści związane z przedmiotem leasingu, mimo formalnej klasyfikacji jako leasing operacyjny, może zostać uznana za finansowy. Dotyczy to szczególnie przypadków, w których umowa przewiduje wykup przedmiotu po cenie znacząco niższej od wartości rynkowej lub gdy leasingobiorca ma opcję wykupu, która jest bardzo korzystna.
Długi okres leasingu- Leasing operacyjny może zostać zakwalifikowany jako finansowy, jeśli okres umowy obejmuje większość ekonomicznej użyteczności przedmiotu. Przykładowo, jeśli okres leasingu wynosi 80-90% przewidywanego okresu użyteczności przedmiotu, leasing może zostać uznany za finansowy.
Zobowiązania w stosunku do wartości przedmiotu leasingu: Jeśli całkowite opłaty leasingowe oraz opcja wykupu przewyższają wartość rynkową przedmiotu leasingu, istnieje duże prawdopodobieństwo, że umowa zostanie traktowana jako leasing finansowy.
Poniżej przykład:
Załóżmy, że firma wynajmuje maszynę do produkcji na okres 10 lat, podczas gdy przewidywana żywotność maszyny to 15 lat. Co więcej, umowa leasingowa przewiduje, że po zakończeniu umowy firma będzie mogła wykupić maszynę za symboliczną kwotę, znacznie niższą od jej wartości rynkowej. W takim przypadku, mimo że umowa jest formalnie leasingiem operacyjnym, może zostać zakwalifikowana jako leasing finansowy, ponieważ po okresie leasingu firma de facto stanie się właścicielem maszyny.
Ujęcie leasingu w bilansie i rachunku zysków i strat
Zarówno leasing operacyjny, jak i finansowy wpływają na sprawozdania finansowe, jednak ich prezentacja jest różna.
Leasing operacyjny (po wprowadzeniu IFRS 16):
Zgodnie z nowymi standardami leasing operacyjny musi być ujmowany w bilansie.
Leasingobiorca wykazuje aktywa (prawo do użytkowania przedmiotu leasingu) oraz zobowiązania z tytułu leasingu.
W rachunku zysków i strat leasingobiorca nie ujmuje już kosztu czynszu leasingowego, a zamiast tego rozpoznaje amortyzację aktywów oraz odsetki z tytułu zobowiązania leasingowego.
Leasing finansowy:
W przypadku leasingu finansowego przedmiot leasingu jest ujmowany w bilansie jako aktywa, a zobowiązanie z tytułu leasingu traktowane jest jako długoterminowe lub krótkoterminowe zobowiązanie.
Koszt amortyzacji przedmiotu oraz odsetki z tytułu zobowiązania leasingowego ujmowane są w rachunku zysków i strat.
Leasing operacyjny i finansowy w ujęciu podatkowym
Leasing operacyjny:
Leasingobiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu opłaty leasingowe (czynsz leasingowy), które obejmują część raty (odsetkową) oraz opłatę za korzystanie z przedmiotu leasingu.
Podatek VAT naliczany jest od każdej raty.
Leasingobiorca płaci VAT od każdej raty leasingowej (w zależności od warunków umowy, może to być pełny VAT lub VAT proporcjonalny).
Amortyzację przedmiotu leasingu przeprowadza leasingodawca, ponieważ to on pozostaje właścicielem przedmiotu. Leasingobiorca nie amortyzuje przedmiotu.
Leasing finansowy:
Leasingobiorca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu odpisy amortyzacyjne (ponieważ to on jest faktycznym użytkownikiem przedmiotu leasingu), a także odsetki od rat leasingowych.
Leasingobiorca płaci VAT od każdej raty leasingowej, podobnie jak w leasingu operacyjnym.
Amortyzacja: Leasingobiorca dokonuje amortyzacji przedmiotu leasingu, ponieważ traktowany jest on jako użytkownik.
Reasumując, w każdym przypadku leasing, nawet w sytuacji gdy jest to leasing operacyjny, w bilansie będzie ujmowany zgodnie z wytycznymi IFRS 16
Comments